การตรวจว่าเข้าคีโตสิสรึยัง และการอ่านค่าคีโตน🔍
ฮ่วย เป็นที่ถามกันมากในหมู่ผู้เริ่มกินคีโต หมกมุ่นกับการตรวจคีโตสติ๊กมาก ตรวจเช้าตรวจเย็น โอ๊ยทำไมสีชมพูอ่อน ว้าย ชมพูเข้มไปไหม.... 😓 คนเริ่มกินใหม่ๆจะกังวลมากว่าเข้าคีโตสิสหรือยัง เราใช้พลังงานจากไขมันหรือยัง
มาทำความเข้าใจกับคีโตนที่วัดๆกันอยู่ก่อนนะคะ
❇️รูปที่ 1 เข้าใจก่อนว่าไขมันที่กินลงไปหรือถูกปล่อยออกมาจากเซลไขมันในรูปของไตรกลีเซอไรด์ ➡️ถูกย่อยลงเป็นกลีเซอรอลและกรดไขมันอิสระ ➡️กรดไขมันอิสระนี่แหละที่มาเปลี่ยนเป็นคีโตน ➡️ซึ่งมี 3 ตัว อะซิโตอะซิเตต(Acetoacetate)เป็นตัวแรก แล้วเปลี่ยนต่อมาเป็น เบต้า-ไฮดรอกซี่บิวทิเรต(Beta-Hydroxybutyrate) หรือ BHB ซึ่งเป็นพลังงานหลักของร่างกายสำหรับคนกินคีโต อีกตัวคือ อะซิโตน(Acetone) ซึ่งเป็นของเสียจากการผลิต BHB ขับออกทางลมหายใจและปัสสาวะ
❇️รูปที่ 2 การวัดคีโตนมี 3 วิธี
1.วัดทางปัสสาวะ💦 ที่วัดๆกันอยู่เนี่ยค่ะ คือการวัดอะซิโตน คือถ้าวัดผลได้ค่าเป็นบวกคือร่างกายมีการเปลี่ยนไขมันให้เป็นพลังงานละ เริ่มกินคีโตไปได้ 3-7 วันก็จะเริ่มวัดได้ แค่มีสีจางๆก็คือเริ่มเข้าคีโตสิสแล้ว ผ่านไปอีกนิดจะได้สีเข้มเพราะร่างกายยังไม่สามารถเปลี่ยนไขมันเป็น BHB ได้สมบูรณ์ กินไปซัก 2 เดือน สีจะจางลงเพราะร่างกายเข้า keto adapted คือเปลี่ยนไขมันเป็น BHB มาใช้ได้อย่างสมบูรณ์(เข้าช้า-เร็วแล้วแต่คน)
2.วัดทางลมหายใจ🌬ก็วัดอะซิโตนอีก เหมือนไม่ค่อยได้รับความนิยม😅
3.วัดค่าคีโตนในเลือด❣️ เป็นการวัด BHB แม่นยำสุดและแพงสุด
ขอบคุณรูปจาก www.perfectketo.com
การอ่านค่าล่ะค้าาาา
ก่อนอื่นต้องทำความเข้าใจว่าเครื่องมือวัดคีโตนพวกนี้ทำมาให้ผู้ป่วยเบาหวานได้เช็คตัวเองว่าคีโตนสูงไปไหม ต้องรีบไปหาหมอไหม ซึ่งเค้าจะวัดเมื่อ
-น้ำตาลในเลือดสู๊งกว่า 240-300 mg/L
-มีอาการของ Diabetic ketoacidosis (DKA) ซึ่งคือภาวะที่ผู้ป่วยเบาหวานมีน้ำตาลในเลือดสูง แล้วขาดอินซูลินที่จะมาเอาน้ำตาลไปใช้เป็นพลังงาน ร่างกายเลยต้องไปสลายไขมันมาเป็นคีโตน ทั้งน้ำตาลสูงและคีโตนสูงทำให้เลือดเป็นกรด เกิดอันตรายถึงชีวิตได้ อาการได้แก่ ปัสสาวะบ่อย หิวน้ำมาก ปากแห้งตัวแห้ง คลื่นไส้/อาเจียน อ่อนเพลีย ปวดท้อง มึนงง สับสน หน้าแดง หายใจถี่ ระดับน้ำตาลในเลือดสูง ระดับคีโตนในปัสสาวะสูง - ‼️อ้าวเฮ้ย คล้ายๆที่เป็นอยู่เลย😣 สติค่ะ👋 คุณไม่ได้เป็นเบาหวานป่ะ ถึงเป็น น้ำตาลในเลือดจะสูงได้ไงล่ะ ก็ไม่ได้กินแป้ง/น้ำตาลเลยอ่ะ ที่คุณเป็นอยู่คือคีโตฟลู เดี๋ยวก็ผ่านไป อย่าลืมเสริมแมกนีเซียม 300 มก./วัน ช่วยได้
ที่เราทำอยู่คือการทำให้ร่างกายเข้าสู่ภาวะคีโตสิสด้วยอาหาร พอร่างกายใช้ไกลโคเจนหมดหลังจากเริ่มกินคีโตได้ 48 ชั่วโมง ก็จะเริ่มมาใช้ไขมัน วัดทางปัสสาวะก็อย่างที่บอกว่าจะเริ่มเห็นสีชมพู ผ่านไปก็จะเข้มขึ้น แล้วพอเข้า keto adapted ก็จะจางลง เพราะร่างกายใช้ไขมันได้อย่างสมบูรณ์ มีของเสียน้อย
ค่าคีโตนที่วัดทางเลือดล่ะ กินคีโตก็จะวัดอยู่ได้ที่ 0.5-3.0 mmol/L (มิลลิโมลต่อลิตร) หมอบางคนก็ตกใจโวยวายว่าอันตราย เพราะตามตำราบอกว่า 1.6-3.0 mmol/L นี่มีความเสี่ยงจะเกิด ketoacidosis และถ้ามากกว่า 3.0 mmol/L นี่อันตรายมากกกก 😓โดยอาจลืมว่าคนไข้ไม่ได้เป็นเบาหวาน น้ำตาลก็ต๊ำต่ำ จะไปเกิด ketoacidosis ได้ยังไงคะ เราสามารถเอาตารางนี้ให้หมอดูได้นะคะว่ามันปกติ และค่าที่เหมาะสมที่สุดคือ 1.0 mmol/L - 3.0 mmol/L ที่จะได้ผลของการกินคีโตที่สุด โดยชาวคีโตบอกว่าน้ำหนักลงเมื่อค่าคีโตนประมาณนี้นะเตง
ถ้าอยากตรวจ แนะนำตรวจค่าคีโตนในเลือดค่ะ แม่นยำที่สุดแล้ว ใช้วัดได้ด้วยว่าหลังจากหลุดไปกินแป้งแล้วกลับมากินคีโตกี่วัน ระดับคีโตนถึงกลับมามากกว่า 1 mmol/L ได้
ทีนี้มาถึงคำถามว่าจำเป็นต้องวัดไหม❓ ถ้ามันหายาก ราคาแพง ก็ไม่ต้องตรวจค่ะ เชื่อทฤษฎี เพราะเรารู้ว่าถ้าเราตัดคาร์บเด็ดขาด ร่างกายก็จะเอาไกลโคเจนจากตับมาใช้ เสร็จแล้วมันก็ไปเอาไขมันมาใช้เองนั่นแหละ จะเครียดทำไมฟระ เก็บตังค์ไปซื้อน้ำมันมากินดีฝ่า
❓แล้วถ้าไม่วัดจะรู้ได้ไงล่ะว่าเข้าคีโตสิสรึยัง ร่างกายเริ่มใช้ไขมันหรือยัง
💡ให้สังเกตอาการดังนี้ค่ะ
-สมองแจ่มใส ตื่นตัว😁
-มีพลังงานเพิ่มขึ้น💪🏻
-หิวน้อยลง🍽
-ลมหายใจ/ปัสสาวะมีกลิ่น😷 กลิ่นอะซิโตนน่ะค่ะ ทนหน่อย เดี๋ยวจะหายไป
อยากเข้าคีโตสิสเร็วๆ แนะนำ
-กินน้ำมันมะพร้าว เพราะมีไตรกลีเซอไรด์สายปานกลาง (medium-chain triglycerides -MCTs)ที่เพิ่มคีโตน
-ออกกำลังกายแบบคาร์ดิโอ🏃🏻♀️ ช่วยให้ร่างกายใช้ไกลโคเจนให้หมดไปเร็วขึ้น จะได้มาใช้ไขมันต่อ
-อาหารเสริมเว่อร์วังเร่งคีโตอะไร ไม่ต้องไปเสียเงินนะคะ😆 เข้าคีโตสิสแน่ จะรีบไปแข่งกับใครหรา เก็บตังค์ไว้ซื้อของกินค่ะ ไม่กินแป้งนี่ ค่าใช้จ่ายก็เพิ่มขึ้นหน่อยนะฮ้า